100% sok pomarańczowy przez lata był odradzany osobom, które dbają o zdrowie i szczupłą sylwetkę. Przez dietetyków był stawiany na równi obok dosładzanych napojów. Jednak najnowsze badania dowodzą, że 100% sok owocowy może mieć pozytywny wpływ na masę ciała.

Mity wokół soków

Chociaż wiele badań wykazało, że 100% sok owocowy ma neutralny bądź nawet pozytywny wpływ na masę ciała, nadal jest on uważany za wroga osób chcących schudnąć czy zmuszonych unikać cukru. Szklanka soku owocowego może być jedną z zalecanych porcji owoców dziennie. Tymczasem pojawiają się obawy, gdy sięgamy po soki, ponieważ narosło wokół nich sporo mitów. Efekt jest taki, że zaczynamy pomijać w codziennej diecie ważne źródło pochodzących z owoców witamin i innych składników odżywczych.

Jak podkreśla dr Katarzyna Stoś, prof. nadzw. Instytutu Żywności i Żywienia – Przepisy prawne wyraźnie zabraniają dodawania do wszystkich rodzajów soków konserwantów (substancji konserwujących), sztucznych barwników i aromatów. Te same przepisy zabraniają dosładzania soków owocowych (a także pomidorowych i 100% warzywnych) w jakikolwiek sposób. „W jakikolwiek”, czyli zarówno cukrem, jak i np. fruktozą, glukozą, syropem glukozowo-fruktozowym, czy wszelkiego rodzaju tzw. słodzikami. Soki te zawierają więc taką ilość cukrów jak owoce, z których powstały, i tylko z nich pochodzących. Gdyby producent dosłodził sok owocowy, złamałby prawo.

Wystarczy więc uważnie czytać etykiety i wybierać soki 100%, aby uniknąć napojów dosładzanych cukrem w czasie produkcji.

Wpływ 100% soku owocowego na masę ciała

W jednym z najnowszych badań [1] udział wzięło 78 osób otyłych, które zostały przydzielone do 2 grup. W grupie badanej przez 12 tygodni stosowano dietę redukcyjną wraz z 500 ml soku pomarańczowego a w grupie kontrolnej stosowano standardową dietę niskokaloryczną bez soku. W badaniu stwierdzono, że dodanie soku pomarańczowego do diety odchudzającej nie wpływa na utratę masy ciała wywołaną przez dietę, dodatkowo nie zwiększa poziomu glukozy w surowicy krwi, za to poprawia wrażliwość na insulinę i markery stanu zapalnego. W grupie badanej zwiększyło się również spożycie witaminy C i folianów odpowiednio o 62% i 39%, co nie miało miejsca w grupie kontrolnej. Badanie to potwierdza, że umiarkowane spożycie soku pomarańczowego nie ma niekorzystnego wpływu na masę ciała i parametry metaboliczne u otyłych pacjentów.

Inne badanie[2] przeprowadzone w Niemczech miało na celu sprawdzenie najbardziej korzystnego czasu, z punktu widzenia metabolizmu, na spożywanie 100% soków owocowych. Wbrew powszechnemu przekonaniu wyniki badania wykazały, że spożywanie 100% soku pomarańczowego wraz z posiłkami skutkowało nieznacznym spadkiem netto średniej masy tkanki tłuszczowej wynoszącym 0,3 kg (p<0,05). To potwierdza, że regularne spożywanie 100% soku owocowego nie przyczynia się do wzrostu masy ciała lub otyłości.

Porównanie 100% soku owocowego z innymi napojami

Nowe badanie[3] pozwoliło zbadać wpływ 100% soku pomarańczowego oraz napojów słodzonych na różne parametry metaboliczne. Wyniki wykazały, że codzienne spożywanie 100% soku pomarańczowego prowadzi do poprawy kontroli glikemii, najprawdopodobniej ze względu na zaskakująco niski indeks glikemiczny w porównaniu z napojami słodzonymi, tj. 50 dla soku pomarańczowego w porównaniu z 63 dla napojów słodzonych. Poziom stężenia potasu, wpływającego na utrzymanie prawidłowego ciśnienia krwi, pozostał niezmieniony. Średni poziom stężenia kwasu moczowego we krwi zmniejszył się, co wpłynęło na redukcję ryzyka wystąpienia dny moczanowej. Prof. Dr Reinhold Carle z Uniwersytetu Hohenheim skomentował wyniki następująco – Przypuszczamy, że te zaskakujące rezultaty są efektem złożonej matrycy składników odżywczych, zawartych w 100% soku pomarańczowym. Oprócz wysokiego poziomu potasu i kwasu foliowego, sok pomarańczowy ma wysoką zawartość witaminy C i jest cennym źródłem flawonoidów, hesperydyny i narirutyny.

Aby lepiej zrozumieć, w jaki sposób 100% sok owocowy i napoje słodzone oddziałują na organizm, w ramach niewielkiej liczby wcześniejszych badań dokonano porównania 100% soku owocowego z napojami kontrolnymi (zazwyczaj napojami słodzonymi) w zakresie ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2, stężenia lipidów we krwi oraz wzrostu masy ciała. Metaanaliza[4] czterech kohort osób dorosłych wykazała, że spożywanie napojów z dodatkiem cukru w znaczącym stopniu wiązało się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju cukrzycy typu 2 (RR=1,28), natomiast takie ryzyko nie występowało w przypadku spożywania 100% soków owocowych (RR=1,03, p=0,62), gdyż zgodnie z obowiązującymi regulacjami, 100% sok owocowy nigdy nie zawiera cukrów dodanych. Inne badanie[5] wykazało, że 100% sok pomarańczowy może wspomagać transfer cholesterolu do lipoproteiny wysokiej gęstości (HDL), co jest korzystne dla prawidłowego funkcjonowania serca. Ponadto, w ramach 8-tygodniowego badania[6] ochotnicy codziennie spożywali 100% sok z czerwonych pomarańczy (który zawiera likopen). – W porównaniu z grupą kontrolną, spożywanie 100% soku pomarańczowego prowadziło do istotnego statystycznie obniżenia ciśnienia krwi i oporności na insulinę – skomentował dr hab. n. med. Michał Kukla.

Sok 100% – tak, dosładzane soki – nie!

Taka szklanka 100% soku pomarańczowego zapewnia ok. 50-60% dziennego zapotrzebowania na witaminę C

W ogólnej świadomości panuje błędne przekonanie, że 100% soki owocowe zawierają cukry dodane, podczas gdy europejskie prawo[7] całkowicie zabrania dodawania do nich słodzików i cukrów. To prowadzi do niesłusznego stawiania 100% soków owocowych w tej samej kategorii produktów, co słodzone napoje. Badania Hohenheima są o tyle istotne, szczególnie w dziedzinie dietetyki i prawidłowego żywienia, że dostarczają rzetelnych dowodów obalających przekonanie o przyczynianiu się 100% soków owocowych do występowania otyłości. Potwierdzeniem ich prozdrowotnych właściwości jest fakt, że 100% soki owocowe, w przeciwieństwie do napojów słodzonych, mają niezwykle zróżnicowane matryce odżywcze. – 100% sok owocowy jest zdecydowanie bogatszy w mikroskładniki, takie jak potas, witamina C czy kwas foliowy, a także w bioaktywne flawonoidy (hesperydyna i narirutyna), mające pozytywny wpływ na zdrowie – dodaje dr hab. inż., lek. med. Dariusz Włodarek.

A co z sokami pasteryzowanymi?

Kolejny mit wokół soków to ten, że pasteryzowane są mniej wartościowe niż świeżo wyciskane. Jednak istnieją dowody na to, że pasteryzowany sok pomarańczowy ma takie samo, jeżeli nie lepsze, działanie jak świeżo wyciskany sok pomarańczowy, jeżeli chodzi o wchłanianie i metabolizm flawanonów. Badanie[8] wykazało, że wchłanianie w jelitach i wydalanie z moczem jest znacznie większe po spożyciu pasteryzowanego 100% soku pomarańczowego. Co oznacza, że biodostępność składników jest 1.6 razy większa.

Badania wskazują, że pochodzące z owoców substancje bioaktywne mogą odgrywać ważną rolę w kontekście utrzymania zdrowia organizmu i obniżania ryzyka wystąpienia niektórych chorób przewlekłych. Coraz liczniejsze badania[9] wykazują, że spożywanie 100% soków, w tym pasteryzowanego soku pomarańczowego ma korzystny wpływ na zdrowie, co jest związane z obecnością w nich różnych związków bioaktywnych.

[1] Ribeiro C et al. (2017) Orange juice allied to a reduced-calorie diet results in weight loss and ameliorates obesity-related biomarkers: A randomized controlled trial. Nutrition 38:13-19.

[2] Hägele FA et al. (2018) High orange juice consumption with or inbetween three meals a day differently affects energy balance in healthy subjects. Nutr Diab 8: 19-27.

[3] Büsing FA et al. (2018) High intake of orange juice and cola differently affects metabolic risk in healthy subjects. Clin Nutr: in press https://www. clinicalnutritionjournal.com/article/S0261-5614(18)30093-1/fulltext.

[4] Xi B et al. (2014) Intake of fruit juice and incidence of type 2 diabetes: a systematic review and meta- analysis. PLoS ONE 9: e93471.

[5] Cesar TB et al. (2010) Orange juice decreases low-density lipoprotein cholesterol in hypercholesterolemic subjects and improves lipid transfer to high-density lipoprotein in normal and hypercholesterolemic subjects. Nutr Res 30(10):689-94.

[6] Silveira JQ et al. (2015) Red-fleshed sweet orange juice improves the risk factors for metabolic syndrome. Int J Food Sci Nutr 66(7):830-6.

[7] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/12/WE z dnia 19 kwietnia 2012 odnosząca się do soków owocowych oraz Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 lutego 2013 r. – Dz.U. 2013 poz. 327.

[8] Silveira JQ i in. (2014): Pharmacokinetics of flavanone glycosides after ingestion of single doses of fresh-squeezed orange juice versus  commercially  processed  orange juice in healthy humans. J Agric Food Chem 62: 12576-84

[9] Homayouni F et al. (2017) Hesperidin Supplementation Alleviates Oxidative DNA Damage and Lipid Peroxidation in Type 2 Diabetes: A Randomized Double-Blind Placebo-Controlled Clinical Trial. Phytother Res 31: 1539-1545.

Sprawdź też: